Jan Custers (externe voorzitter SAM) en Yvon van Geel (griffie Venlo)

Bewoners, ondernemers en organisaties hebben hoge verwachtingen van een gemeenteraad. Lokaal bestuur moet daadkrachtig zijn en werken aan een leefbare samenleving. Lokaal bestuur moet ook meebewegen met het ritme van inwoners van wijken en dorpen, weten wat er leeft en speelt in de samenleving en ruimte bieden aan de dialoog. Dat stelt hoge eisen en vraagt om een aanvulling op de klassieke rolopvatting van de raad. De raad van nu is niet alleen controleur en kadersteller, maar ook gesprekspartner, netwerker en verbinder.

Raadsleden in Venlo voelen zich in de eerste plaats volksvertegenwoordiger. Ze zijn actief in de wijk, buurt en het verenigingsleven en alert op signalen uit de samenleving. De motivatie om raadslid te worden is gelegen in het hart voor de stad en de drive om iets voor Venlo te betekenen. Voor een aantal raadsleden was dat in 2010 de aanleiding om de motie ‘Stad van Actieve Mensen’ (SAM) in te dienen: ’Hoe kun je met bewoners en maatschappelijke partners samen aan een leefbare en zorgzame samenleving werken?’ De motie werd unaniem aangenomen en de raadswerkgroep Stad van Actieve Mensen (SAM) kreeg de opdracht om kaders uit te werken voor zelfregie en zelfsturing in Venlo. Met het boekje “Burgers aan Zet” als eindresultaat.

Dialoog
Sommige problemen zijn zo complex dat ze alleen samen met bewoners en partners kunnen worden opgelost. Het niveau waarop zelfregie en zelfsturing plaatsvindt, is dat van de wijk en buurt. Bij sommige onderwerpen is de raad nauwelijks betrokken, omdat bewoners heel goed in staat zijn om zelf initiatieven te nemen. Vanuit zijn functie als volksvertegenwoordiger en kadersteller kan de raad vooral fungeren als aanjager en verbinder van nieuwe ontwikkelingen.

Om te ontdekken wat de samenleving zelf op wil pakken en in welke gevallen een ondersteunende rol van de gemeente noodzakelijk is, heeft de raadswerkgroep SAM bewust gekozen voor een dialoog met bewoners en maatschappelijke partners. Dit vanuit de wetenschap dat bewoners en maatschappelijke organisaties willen meepraten, meebeslissen en meedoen, en soms zelf de kar willen trekken. De leden van de raadswerkgroep besteden veel tijd en zorg aan het voeren van een dialoog met telkens weer andere stakeholders en aan het vooraf goed in kaart brengen van initiatieven van inwoners in de diverse stadsdelen.
De keuze voor zo’n interactief traject vraagt van de raad een behoorlijke investering.

In Venlo gingen de raadsleden in duo’s aan de slag. Elk duo nam een stadsdeel voor zijn rekening en voerde 6 tot 8 bewonersgesprekken. De raadsleden gebruikten daarbij de methode van ‘appreciative inquiry’ (waarderend onderzoeken). Ook werden rondetafelgesprekken gevoerd met wonen, welzijn, zorg- en onderwijspartners. Op themabijeenkomsten werden alle bevindingen met bewoners en partners besproken. Enerverend, maar ook gewoon ’heel erg leuk om te doen’.

Terugkijkend heeft SAM de raadsleden een enorme boost gegeven. Want burgers en organisaties geven aan blij te zijn met dit contact; blij dat zij eindelijk hun verhaal kunnen vertellen en dat het gemeentebestuur zich open opstelt voor suggesties: ’Waarom doen we dat niet vaker?’

Waarom niet?
De samenleving verandert en daarmee ook het politieke speelveld.De mondige, goed opgeleide, via internet verbonden netwerksamenleving neemt geen genoegen meer met de traditionele representatieve democratie en koerst aan op directe vormen van democratie en zelfsturing. Dat vraagt om een andere opstelling van de raad en maakt het zinvol om als raadsleden zelf het directe contact met de inwoners van de stad aan te gaan. De raad van Venlo wil niet alleen kaders stellen maar ook zelf issues ophalen uit de stad en op de agenda zetten. Binnen deze setting past een andere, communicerende gemeenteraad die zelf de stad in gaat en de dialoog opzoekt. Dat maakt dat beleid ontstaat via gezamenlijke visievorming van raad, inwoners en maatschappelijke partners. Dat past bij deze tijd, werkt verrijkend, levert diepgewortelde inzichten op én vergroot het draagvlak.’